مراقبتهای پس از ارتودنسی
طی درمان ارتودنسی جابجایی هایی در موقعیت دندان ها نسبت به همدیگر و نسبت سایر بافت های سخت و نرم اطراف مثل زبان و لب ها ایجاد می شود که این جابجایی ها باعث ایجاد یک سری تغییرات در این مجموعه می شود از جمله تحت کشش قرار گرفتن الیاف لثه یا تغییر فشار ناشی از زبان و لب روی دندان ها. پس از پایان درمان ارتودنسی بافت های اطراف تمایل دارند به حالت اولیه برگردند و این تغییرات را از بین ببرند که این تمایل به برگشت باعث ایجاد حرکت دندان ها به سمت موقعیت اولیه می شود که در اصطلاح ریلپس یا برگشت گفته می شود. برای جلوگیری از این اتفاق باید پس ازپایان درمان ارتودنسی برای مدتی از نگهدارنده (ریتینر) استفاده شود تا بافت های اطراف دندان ها به مرور زمان به موقعیت جدید دندان ها عادت کنند و تطابق پیدا کنند. مدت زمان استفاده از نگهدارنده برای کیس های مختلف متفاوت می باشد و بنا بر صلاحدید ارتودنتیست تعیین می شود. نگهدارنده ها انواع متحرک و ثابت دارند که نوع متحرک قابل برداشتن و گذاشتن توسط خود بیمار است و بنابراین نیازمند همکاری بیمار می باشد . مزیت نوع متحرک بهداشت بهتر است یعنی پلاک برداشته می شود و مزاحمتی برای مسواک زدن ایجاد نمی کند. ولی قابل رویت است و امکان گم شدن وجود دارد. در نوع ثابت یک سیم نازک در پشت دندان ها چسبانده می شود و قابل برداشتن توسط بیمار نیست . مزیت آن عدم نیاز به همکاری بیمار است و نامرئی بودن است ولی عیب آن بهداشت مشکل و ایجاد زاحمت برای استفاده از نخ دندان می باشد. هنگامی که فرآیند درمان ارتودنسی کامل شد، استفاده از نگهدارنده پس از خارج کردن این ابزارها از دهان بیمار از اهمیت خاص برای حفظ و نگهداری نتایج ایجاد شده برخوردار خواهد بود. به این ترتیب حفظ نتایج ایجاد شده درباره نحوه قرارگیری صحیح دندان‌ها بر روی یکدیگر و نیز حفظ طرح لبخند فرد که در طول چند سال با استفاده از براکت‌ها و سایر ابزارهای ارتودنسی ایجاد شده، امکان‌پذیر خواهد شد. در طول مدت استفاده از نگهدارنده (و پس از آن)، مراقبت دوره‌ای در قالب ملاقات‌های منظم با دندان‌پزشک برای بررسی موارد پوسیدگی دندان‌ها و تمیز کردن حرفه‌ای آن‌ها از اهمیت خاص برخوردار است. نگه‌دارنده‌ها نیز همانند براکت‌ها نیازمند مراقبتهای بعد از ارتودنسی و نگهداری هستند که برخی از آن‌ها عبارت‌اند از:
توصیه‌های قابل توجه برای مراقبت از نگه‌دارنده‌های ثابت یا فیکس
- سیمی که پشت دندان های شما قرار گرفته به عنوان یک نگهدارنده عمل می کند که مانع برگشت دندان ها به حالت اولیه می شود و به آن فیکس ریتینر گفته می شود
- پس از برداشتن وسایل ارتودنسی از روی دندان ها دیگر نیاز به استفاده از مسواک مخصوص ارتودنسی نیست از مسواک معمولی استفاده کنید و پشت دندان های خود را با دقت و به خوبی مسواک کنید
- از فرو بردن اشیای نوک تیز در لا به لای سیم به منظور پاک کردن پشت دندان ها خودداری کنید.
- در صورت جدا شدن یا بریدن سیم و یا ایجاد هر مشکلی باید سریعا به مطب مراجعه نمایید.
- در پس از نصب سیم فیکس یا نگهدارنده در صورت عدم بروز مشکل هر شش ماه یکبار به مطب مراجعه نمایید تا توسط پزشک معاینه شوید.
- استفاده از نگهدارنده به صورت تمام وقت تا زمانی که پزشک توصیه دیگری را در این رابطه به بیمار ارائه کند
- خارج کردن نگهدارنده متحرک از دهان در هنگام صرف غذا و قرار دادن نگهدارنده در جعبه مخصوص! (در حقیقت در بسیاری از مواقع گم شدن نگهدارنده در سلف سرویس مدرسه یا هنگام غذا خوردن در رستوران اتفاق می‌افتد)
- لازم است نگه‌دارنده‌های متحرک به‌طور کامل دو بار در روز با استفاده از مسواک و خمیردندان تمیز شده و به این منظور لازم است از آب هم دمای اتاق استفاده شود. به این ترتیب مسواک زدن نگهدارنده می‌تواند باعث پاک شدن پلاک‌های ایجاد شده بر روی آن و از بین رفتن بوی بد آن شود. علاوه بر این برای این کار می‌توان از محلول‌های تمیز کننده مخصوص نیز استفاده کرد، اما این محلول‌ها نمی‌توانند جایگزین مسواک زدن پلاک‌های نگهدارنده شوند.
- هنگامی که نگه‌دارنده‌ها در دهان نیستند، می‌بایست همیشه در جعبه مخصوص نگهداری شوند.
- در ابتدا ممکن است فرد با مشکلات خاص برای صحبت کردن در هنگام استفاده از نگه‌دارنده‌ها مواجه شود. به منظور رفع این مشکل می‌توان از صحبت کردن، مطالعه کردن، یا آواز خواندن با صدای بلند استفاده کرد.
- نگه‌دارنده‌ها بسیار شکننده هستند، به همین خاطر لازم است نسبت به مراقبت از آن‌ها توجه کافی وجود داشته باشد. همچنین اگر نگهدارنده گم شده یا دچار شکستگی شد، لازم است بلافاصله در این رابطه با پزشک معالج تماس گرفته شود.
- در صورت وجود هر گونه سوال یا نگرانی درباره نگهدارنده یا نیاز به اصلاح آن، لازم است با پزشک در این رابطه تماس گرفته شود. در هیچ حالتی نباید نگهدارنده توسط خود فرد اصلاح شود.
- همیشه در هنگام ملاقات با دندان‌پزشک لازم است نگهدارنده همراه بیمار باشد.
- جایگزین کردن نگهدارنده هزینه‌بر است. به هر حال با مراقبت مناسب از نگهدارنده امکان دوام و ماندگاری آن برای مدت چند سال وجود دارد!
- لازم است در هنگام شنا کردن نگهدارنده از دهان خارج شود.
- همواره می‌بایست از قرار گرفتن نگهدارنده در محیط‌های گرم و تماس آن با اجسام گرم همچون آب جوش خودداری گردد.